فرصت به دیپلماسی؛ رقبا و بازیگران خاورمیانه درصدد صلح و آشتی؟

آفتاب‌‌نیوز :

رقبای خاورمیانه‌ای از سال‌ها درگیری خسته‌اند و مشتاق رشد هستند. آنان گفتگو با یکدیگر را آغاز کرده‌اند.

به گزارش آفتاب‌نیوز؛ نشریه "اکونومیست" در گزارشی تحلیلی درباره تغییر رویکرد تمام کشور‌های خاورمیانه و حرکت آنان به سوی دیپلماسی و آشتی با یکدیگر، می‌نویسد: در تاریخ ۱۸ آگوست، "طحنون بن زاید بن خلیفه آل نهیان" مشاور امنیت ملی امارات متحده عربی در آنکارا حاضر شد تا با "رجب طیب اردوغان" رئیس‌جمهوری ترکیه دیدار کند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

برای تعطیلات تابستانی این انتخابی شگفت‌انگیز بود. سال‌ها بود که امارات و کشور‌های متحد آن بر سر حمایت اردوغان از گروه‌های اسلام‌گرا در خاورمیانه با آنکارا اختلاف‌نظر داشتند. مقام‌های ترکیه، امارات را به حمایت از کودتای نافرجام ۲۰۱۶ میلادی در آن کشور متهم کردند.  در دیدار صورت گرفته، اما هیچ کدام از این موارد ذکر نشد و به جای آن درباره همکاری اقتصادی این دو کشور صحبت شد.

یک هفته پس از آن، مشاور امنیت ملی امارات با امیر قطر ملاقات کرد. این در حالی بود که امارات و سه کشور عربی دیگر در سال ۲۰۱۷ میلادی قطر را تحریم کردند. این سفر اولین دیدار بلندپایه‌ترین مقامی اماراتی به قطر از آن زمان بود. صحبت‌ها اینجا نیز در مورد همکاری‌های اقتصادی بود. این مقام ارشد امنیت ملی امارات از پرنفوذترین چهره‌های اماراتی و برادر "محمد بن زائد" است. سفر‌های وی نشانه‌ای از تغییر در سیاست خارجی امارات بوده است.

امارات تنها کشوری نیست که تغییر مسیر می‌دهد. در خاورمیانه امروز دو موضوع وجود دارند که مشکل‌ساز شده‌اند. نخست جبهه مشترک کشور‌های عربی خلیج فارس و اسرائیل در مقابل ایران و متحدان‌اش و دیگری کشور‌هایی که مانند ترکیه و قطر حامی برخی گروه های افراطی هستند و مصر و امارات متحده عربی علاقه‌ای به این گروه‌ها ندارند. این موضوع به درگیری در شام، لیبی و یمن و نقاط دیگر خاورمیانه دامن زده است.

با این وجود، در پنج ماه گذشته، رقبای دیرینه دیپلماسی با یکدیگر را آغاز کرده‌اند. عربستان و ایران در ماه آوریل با یکدیگر گفتگو کردند. ترکیه به دنبال ترمیم روابط با مصر است که پس از سرنگونی دولت مرسی در سال ۲۰۱۳ میلادی توسط ارتش مصر قطع شده بود و اردوغان منتقد کودتا بود. قطر و مصر در حال عادی‌سازی روابط هستند. مصر حتی به "الجزیره" شبکه تلویزیونی قطری که حامی اخوان المسلمین است اجازه داد دفتر خود را در قاهره که پس از کودتا تعطیل شده بود، دوباره بازگشایی کند.

نشست بغداد در ۲۸ آگوست با حضور مقام‌های مصر، ایران، قطر، عربستان و ترکیه برگزار شد؛ اگرچه بدون هیچ توافق مشخصی به پایان رسید، اما صحبت کردن به خودی خود یک پیشرفت بزرگ بود. بسیاری از شرکت‌کنندگان در آن نشست پیش‌تر حاضر به حضور در آن جلسه نبودند. افراد خوش‌بین امیدوارند این نشست‌ها نشانه‌ای از آب شدن یخ روابط و اختلافات ویرانگر منطقه‌ای بین بازیگران باشند.

با این وجود، خاورمیانه مکانی بیرحم برای افراد خوش‌بین است؛ در این مورد خاص، اما ممکن است امید‌های آنان کاملا بیجا نباشد. ناسازگاری ایران و عربستان که منطقه را پس از ۱۹۷۹ میلادی تغییر شکل داد، در چهار سال گذشته به مناقشه‌ای منجمد شده تبدیل شد. بخشی از آن به دلیل موفقیت ایران و شکست عربستان در اعمال نفوذ در حوزه منطقه‌ای بوده است.

"محمد بن سلمان" ولیعهد عربستان در روز‌های آغازین قدرت‌گیری خود اشتباهاتی را در عرصه سیاست خارجی مرتکب شد و از آن زمان به این سو، تمرکزش را بر روی تغییر اقتصاد نفتی به سوی اقتصاد بدون اتکا به نفت متمرکز ساخته است.

پس از اتخاذ سیاست خارجی تهاجمی اکنون امارات نیز به دنبال تنش‌زدایی است. مقام‌های ابوظبی می‌گویند این پیامد جانبی شیوع کرونا بوده است. یک دیپلمات اماراتی به "اکونومیست" می‌گوید: کرونا ما را بیدار کرد و متوجه شدیم باید تمرکزمان را بر روی مسائل داخلی قرار داده و برخی از همکاری‌ها در خاورمیانه در سطحی گسترده‌تر را کنار بگذاریم. هرچند ممکن است این موضوع یک توجیه منطقی به نظر برسد اما امارات از ماه‌ها پیش از شیوع کرونا نیرو‌های خود را از یمن در سال ۲۰۱۹ میلادی خارج کرد؛ چرا که آن جنگ تبدیل به باتلاق شده بود. امارات به گروهی ضداسلامگرا در لیبی نیز کمک کرد اما به دلیل حمایت ترکیه از نیروی مقابل در این عرصه شکست خورد. امارات دریافت بهتر است بر اقتصادی متمرکز شود که اگرچه تنوع بیشتری نسبت به کشور‌های همسایه دارد اما هنوز آمادگی انتقال سریع از اقتصاد نفت محور به اقتصاد بدون نفت را ندارد. ترکیه نیز به نتیجه مشابهی رسیده است.

اقتصاد آن کشور با تورم ۱۹ درصدی، سرمایه‌گذاری خارجی ضعیف و بحران ارز مواجه بوده است. اختلافات منطقه‌ای به ترکیه کمکی نمی‌کند و اقتصاد آن کشور به کاهش تنش و پول نقد نیاز دارد. سرمایه‌گذاران اماراتی ممکن است سرمایه لازم را به ترکیه ارائه دهند. کاهش ارزش لیر بدان معناست که خارجی‌ها می‌توانند در ترکیه املاک با قیمت مناسب خریداری کنند.

ترکیه همچنین امیدوار است به عادی‌سازی روابط با مصر بپردازد. دولت اردوغان بر این باور است که توافق با مصر می‌تواند به خروج از انزوای آن کشور کمک کند بنابراین در تلاش برای مذاکره است. گروه‌های افراطی در منطقه قلع و قمع شده‌اند. سیسی رئیس‌جمهوری مصر بیرحمانه اخوانی‌ها را سرکوب کرده و در کشور‌هایی که این گروه‌ها در رقابت سیاسی آزاد شرکت می‌کنند نیز محبوبیت‌شان رو به کاهش است.

برای ترکیه و قطر نیز هزینه ادامه رویارویی با مصر و امارات زیاد است و مزایای اندکی دارد. حل اختلافات با ایران دشوارتر است. تهران در مورد نفوذ خود در جهان عرب مذاکره نخواهد کرد. کشور‌های عربی پس از کارزار فشار حداکثری ترامپ و به دنبال آن حمله به تاسیسات نفتی و تامین پهپاد و موشک برای گروه‌های وابسته منطقه‌ای آن کشور به شدت از آسیب‌پذیری خود آگاه شدند.

دولت‌های عربی می‌دانند درگیری گسترده‌تر با ایران ویرانگر خواهد بود. مقام‌های عربی نگران هستند که شلیک یک موشک به سوی تاسیسات آب‌شیرین‌کن خلیج فارس زندگی را ظرف مدت چند روز برای شهروندان آن کشور‌ها غیرممکن سازد. بنابراین، هر بازیگری به دلایل خاص خود از موضع ضعف وارد گفتگو‌ها می‌شود. 

منبع: آفتاب

کلیدواژه: خاورمیانه دیپلماسی اسرائیل کشور های عربی منطقه ای کشور ها گروه ها آن کشور

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت aftabnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آفتاب» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۱۳۲۸۰۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

از رفح تا قاهره؛ چرا اسرائیل درصدد کنترل نوار مرزی مصر ـ غزه است؟

خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: تصویب مرحله نخست حمله رژیم صهیونیستی به شرق رفح و در عین حال پذیرش طرح پیشنهادی دوحه- قاهره از سوی جنبش حماس سبب پیچیده‌تر شدن معادلات میدانی در باریکه غزه شده است. طی دو هفته اخیر هیات‌ مذاکره کننده حماس با حضور در دوحه و قاهره به دنبال رسیدن به راه‌حلی برای توقف جنگ، تبادل اسرا و بازسازی باریکه غزه بود اما به دلیل پافشاری طرف اسرائیلی بر «خط قرمز» عدم ارائه ضمانت برای پایان جنگ، مذاکرات آتش‌بس با شکست مواجه شد. برخی تحلیلگران معتقدند عملیات اخیر نشان دهنده برنامه ارتش اسرائیل برای فتح تدریجی و «سنگر به سنگر» شهر رفح بدون برانگیختن حساسیت‌ها در افکار عمومی است. گروهی دیگر اما با رد این نظر معتقدند «عملیات محدود» اسرائیل در رفح با هدف افزایش قدرت چانه‌زنی تیم اسرائیلی در مذاکرات دوحه- قاهره دنبال می‌شود.

طی هشت ماه اخیر مقامات دولت نتانیاهو بارها با گرفتن انگشت اتهام به سوی قاهره و جنبش حماس مدعی شدند که گروه‌های مقاومت به وسیله صدها تونل اقدام به انتقال سلاح از صحرای سینا به مقصد نوار غزه کردند. با وجود رد این ادعا از سوی مقامات مصری اما اعضای تندرو کابینه نتانیاهو خواهان اشغال کامل این منطقه و به دست گرفتن کنترل مناطق مرزی شدند. مهم‌ترین محور محل منافشه در این کارزار، محور فیلادلفیا به طول ۱۴ کیلومتر (۸.۷ مایل) است. پیشتر مقامات دولت عبدالفتاح السیسی بارها به همتایان خود در تل‌آویو هشدار داده بودند که آغاز عملیات نظامی در رفح و کوچ اجباری ساکنان به صحرای سینا به معنای عبور اسرائیل از «خطوط قرمز» مصر است. البته ناگفته نماند که از زمان آغاز عملیات نظامی اسرائیل در شرق رفح، مقامات قاهره درخصوص عبور تل آویو از خط قرمزِ قاهره اظهارنظری نکرده و ترجیح دادند به محکومیت شفاهی عملیات، بسنده کنند. همین امر، اعتراضات گسترده ای را در فضای مجازی علیه قاهره به دنبال داشت تا جایی که برخی اعلام کردند: «با ورود اسرائیل به گذرگاه رفح، تمامیت ارضی مصر نقض شد. واکنش قاهره چیست؟»

مهم‌ترین بهانه رژیم صهیونیستی برای آغاز عملیات نظامی در شرق رفح، وجود گردان‌های نظامی حماس در این منطقه است. تنها ساعاتی پس از آغاز عملیات طوفان الاقصی کابینه جنگ رژیم صهیونیستی از سه شرط «نابودی تمام زیرساخت‌های نظامی- سیاسی حماس»، «آزاد اسرا» و «تغییر ژئوپلیتیک غزه» رونمایی کرد. طی ۲۱۵ روز اخیر دستور کار اصلی عملیات نظامی اسرائیل در سراسر غزه دستیابی به اهداف فوق بوده است. ارتش رژیم صهیونیستی امیدوار است با رخته به شرق رفح ضمن پیدا کردن اسرا، مقر فرماندهی و تونل‌های حماس، بتواند گامی جدی در مسیر آزادی اسرا بردارد. همچنین صهیونیست‌ها امیدوارند بتوانند نشانه‌ای از رهبران میدانی- اطلاعاتی حماس یعنی محمد ضیف و یحیی سنوار پیدا کنند.

بامداد روز سه‌شنبه هفتم مه، تیپ ۴۰۱ زرهی ارتش اسرائیل وارد منطقه شرق رفح شد. این گذرگاه در حدود ۳ کیلومتری (۱.۸ مایلی) مرز فلسطین- مصر قرار دارد و تا محور فیلادلفیا امتداد پیدا می‌کند. اشغال این منطقه مرزی از سوی اسرائیل با آنکه نقض آشکار توافق کمپ دیوید است اما منابع نزدیک به کابینه نتانیاهو مدعی شدند که این عملیات باهماهنگی میان تل‌آویو- قاهره رخ داده و نیروهای ارتش اسرائیل پس از اتمام عملیات از این منطقه عقب‌نشینی خواهند کرد. به گزارش «تایمز اسرائیل» مقامات ارتش اسرائیل از هدف قرار گرفتن بیش از ۱۰۰ مرکز وابسته به حماس، کشف ۳ تونل و شهادت ۲۰ تن از مجاهدان فلسطینی خبر دادند. منابع فلسطینی اما خبر از شهادت ۲۷ تن، به‌ویژه ۸ کودک در شرق رفح خبر می‌دهند.

همزمان با آغاز عملیات نظامی ارتش اسرائیل در رفح، اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی حماس در تماس تلفنی با رهبران ایران، ترکیه و قطر از پذیرش پیشنهاد آتش‌بس در غزه خبر داد. ابتکار حماس در «ساعت صفر» حمله رژیم صهیونیستی به شرق رفح سبب شده است تا اعضای کابینه جنگ در اسرائیل با تشدید فشارهای داخلی- بین‌المللی مواجه شده و نتوانند تصمیمی قطعی برای بازگشت به میز مذاکره یا ادامه جنگ اتخاذ کنند. طی شبانه‌روز اخیر میزان فشار خانواده اسرای اسرائیلی و بازیگران میانجی به قدری افزایش یافته که تل‌آویو مجبور به اعزام هیات فنی به قاهره شده است.

برخی منابع عبری معتقدند که آمریکا و کشورهای عربی از احتمال پذیرش پیشنهاد تعدیل شده به طرف فلسطینی خبر داشتند اما این موضوع را با تل‌آویو به اشتراک نگذاشتند. ظاهرا مقامات اسرائیلی اطلاعی از تعدیل پیشنهاد ارائه شده به حماس نداشتند. این پیشنهاد جدید در هفته آخر مذاکرات به طرف فلسطینی ارائه شده و پیش از این صحبتی درباره آن انجام نشده بود. در این ابتکار مصری قاهره به عنوان ضامن آتش‌بس پایدار میان مقاومت و اسرائیل معرفی شده است. به عبارت دیگر جنبش حماس با پیشنهاد مصر موافقت کرده نه طرف اسرائیلی! پس از رسانه‌ای شدن این موضوع طرف اسرائیلی اعلام کرد که طرح پیشنهادی مصر خواسته‌های تل‌آویو را تامین نمی‌کند و به دنبال آن ارتش رژیم به عملیات خود در شرق رفح ادامه خواهد داد. نکته جالب توجه آن است که ظاهرا ویلیام برنز و تیم آمریکایی حاضر در این مذاکرات از جزئیات این پیشنهاد جدید اطلاع داشته اما درباره جزئیان آن به طرف اسرائیلی اطلاع ندادند.

بهره سخن

با آنکه تانک‌ها و جنگنده‌های اسرائیلی حمله به شرق رفح را آغاز کرده و ظاهرا نوار مرزی رفح- فیلادلفیا را اشغال نمودند اما به نظر می‌رسد این اقدامات بیش از آنکه برای اشغال کامل جنوب غزه باشد، حرکتی تاکتیکی با هدف تقویب موضع طرف اسرائیلی در مذاکرات دوحه- قاهره باشد. تنها ساعاتی پس از انتشار تصاویر ورود زره‌پوش‌های اسرائیلی به محور فیلادلفیا و نقض توافق کمپ دیوید، منابع عبری اعلام کردند که رژیم صهیونیستی عملیات محدود را در رفح آغاز کرده و فعلا قصدی برای حمله بزرگ به این منطقه ندارد. به نظر می‌رسد مقامات اسرائیلی پس از ناکام ماندن در تحمیل شروط خود به طرف فلسطینی، حال به دنبال آغاز عملیات روانی جدید و تضعیف موقعیت میدانی جنبش حماس در باریکه غزه هستند تا از این طریق بتوانند امتیازهای بیشتری در پای میز مذاکرات سیاسی از جنبش حماس و سایر بازیگران میانجی به دست آورند.

کد خبر 6100104